Itunpeko sarearen eragileen arteko ezberdintasunak
Kristau Eskolak eta Ikastolak-ek ikasturte hasierako ekitaldiak ospatu dituzte, antzeko erronkei eman beharreko erantzunak aztertuz
Hilabete inguru daramagu ikasturte berrian murgilduta, eta EAEko itunpeko sareko bi aktore nagusiek ikasturte hasierako ekitaldiak egin dituzte. Kristau Eskola duela bi aste bildu zen Zornotzan eta Ikastolak (orain arte Ikastolen Elkartea) Bergaran. Bien artean alde nabarmenak daude eta horrek eragina du ikastaroari aurre egiteko moduan. Erronken zerrenda luzea da: jaiotza-tasaren beherakada, immigrazioa, hitzarmen kolektiboak ezartzea, digitalizazioa, emaitzak hobetzeko estrategiak diseinatzea...
Kristau Eskola itunpeko sarerik handiena da, bere 122 ikastetxeekin. Oso une konplexuan daude. Pasa den maiatzean, Maria Eugenia Iparragirre zuzendari nagusiak uko egin zion karguan jarraitzeari. Momentuz, ez dute beste pertsona izendatu, baina erabakia laster hartzea espero da.
Gauzak horrela, Fernando Casas presidenteak hartu zuen mikrofonoa ikasturtearen hasiera ekitaldian. Hainbat erronka aipatu zituen, barnekoak zein kanpokoak. Eta horietako hiruk arreta deitu zidaten: «barne-kohesioa; birdimentsioa; eta sarean iraunkorra izango den arau- eta lan-esparru» bat lortzea.
Argi dago barne-kohesioa eta sarearen birdimentsioa premiazko lan eremuak direla. Joan den ikasturtean, Jesus Mariaren eta Jesuitinasen arteko fusioa izugarrizko porrota izan zen. Prozesua JMren itxierarekin amaitu zen. «Iraunkorra» izango den lan-esparruari dagokionez, sindikatuek salatu dute patronalak oraingoz ez duela bete orain dela 16 hilabete sinatu zen akordioa. Grebaren berpizkundea ezin da baztertu.
Ukaezina da Kristau Eskolak gizartearen zati handi baten babesa daukala. Urtez urte, milaka familiak bere ikastetxeak hautatzen dituzte euren seme-alabak hezteko. Alabaina, sostengu isila da. Inork ez du kaleak hartzen ikastetxe kristauei babesa adierazteko. Kristau Eskolak ez dauka urteko jaiegun bat. Eremu politikoaren ikuspuntutik, EAJ da, zalantzarik gabe, bere babes nagusia. Pentsa dezagun Kristau Eskolaren azken zuzendari nagusia EAJren senataria izan zela, eta hori ez da kasualitatea. Azkenik, sareak ez du sindikatuen babesik. ELA da sindikatu nagusia eta, beste hainbat eremutan bezala, konfrontazio estrategia bati jarraitzen dio.
Ikastolei dagokienez, panorama guztiz desberdina da. 115 ikastolek osatzen dute sarea Euskal Herri osoan (60 inguru daude EAEn). Jakina da ez dutela euren burua sare itunduaren zati gisa ikusten, «hirugarren sare» gisa baizik. «Mugimendu» bat direla diote.
Haiek estrategia integrala daukate, oso argia. Adibidez, euren zentroek ez dute haien artean lehiatzen. Inoiz ez dugu ikastola bat bestearen ondoan ikusiko, Kristau Eskolan edo sare publikoan gertatzen den bezala. Ikastolek, gainera, 'bake soziala' dute. Babes politikoa zein sindikala estua da EH Bildu eta LABen aldetik. Ikastolen ereduan sinesten dute, kooperatiboa, euskalduna, etab.
Bada aipatu nahiko nukeen beste alde handi bat ere: zaurgarritasunaren aurrean egiten diren ahaleginak. Bi sareek eliteko ikastetxeak dituzte; baina itunpeko sareen artean, Kristau Eskolak konplexutasun handiko zentro gehien dauzkana da -hauek zaurgarritasuna pairatzen duten ikasle gehien matrikulatuta dituzten ikastetxeak dira-. Adibide bat: Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian «hezkuntza-konplexutasun berezia duten itunpeko ikastetxeei 2025-2026ko ikasturterako zuzeneko dirulaguntzak emateko Erabakia» ikus daiteke. 26 zentro dira: 21 Kristau Eskolakoak eta 2 Ikastolen Elkartekoak. Gainerakoak Elibarrutiko Ikastetxekoak (bi) eta beste bat Ikasgiltzakoa. Horietako batzuk, gainera, ixteko arriskuan daude, nahiz eta interes sozialekoak izan.
Hain anitza den itunpeko sare honetan, komeni da bakoitzari bere beharrei erantzungo dien tratu berezia ematea.
