«Eman testuingurua» gero eta erabilera zabalagoa duen esapidea da gaur egun. Badirudi orain arte ez genuela behar bezain funtsezkotzat jo, baina egun, elkarrizketa pertsonal zein informalean sarritan entzuten da: «Dame contexto». Testuingurua ematea, azken batean, mezu baten hartzaileari informazio osagarria eskaintzea da, hark hizpide dugun egoera edo gaia hobeki ulertu dezan. Beste era batera esanda, gertakari edo ideia baten inguruko egoera, inguruabar eta xehetasun esanguratsuak argitzea da, komunikazioa argiago eta ulergarriago bihurtzeko helburuarekin.
Esate baterako, «No hay moreno bueno» eslogana biral bihurtu da. Esaldi hori, testuingururik gabe esana, hartzaileak edozer ulertu dezake: tartean, beltzaran koloreko pertsonengan fidatu behar ez dela iradokitzen duela pentsa lezakete batzuek. Hala ere, udan dermatologoek esana dela argituz gero, eta eguzkiak azalean dituen ondorio kaltegarriez ari direla jakinaraziz gero, guztiz bestelako interpretaziora irits gaitezke.
Testuingurua, hortaz, ezinbesteko bihurtzen ari da egungo egoerak ulertzeko. Montoro jaunaren eta 'Equipo Económico' izeneko taldearen ustezko ustelkeria kasuak esanahi handiagoa hartzen du eta hobeki ulertzen da, gertaera noiz gertatu zen kontuan hartzen badugu. Gertakaria bera larria izanagatik, are larriagoa da kontuan hartzen badugu garai hartan Montoro bera Ogasun ministroa zela eta milaka milioi euroko murrizketak egiten ari zela zerbitzu publikoetan, bereziki osasungintzan.
Halaber, politikariek curriculum faltsuak –horra hor, Noelia Nuñezena– aurkezteak ere pisu handiagoa hartzen du, gogora ekartzen baditugu unibertsitate publikoetan sartzeko eskatzen diren nota altuak, gure seme-alaben ikasteko eta karrera amaitzeko egindako ahaleginak, eta herritarrei lanpostu bat lortzeko eskatzen zaien prestakuntza zorrotza.
Era berean, autonomia-erkidego bateko presidente baten oporrak titulartasun publikoko txalet batean igarotzeak kalte handiagoa eragiten du, kontuan hartzen baditugu herritar askok etxebizitza duin bat eskuratzeko dituzten zailtasunak; etxebizitza-merkatuak milaka familiaren bizitza baldintzatzen duenean; alokairuen prezioak etengabe garestitzen direnean; auzokideak kaleratu egiten direnean turismo-erresidentziak eskaintzeko; eta beste batzuk Barajasko T-4ko sabaipean baino ez dutenean aterperik.
Israelek Gazan egiten ari dena bereziki ikaragarria da, XXI. mendearen erdian gertatzen ari delako.
Juana Rivasen eta Francesco Arcuriren kasuan, ordea, kontrakoa gerta daiteke: testuingurua soberan dugu. Hedabideek eta sare sozialek etengabe gehitu diote testuingurua, neurri batean informatzea ez ezik, interpretazioa baldintzatzeraino.
Netflixen eman duten 'Superestar' telesailak Yurenaren –Tamara izenez ere ezaguna– bizitzari testuingurua ematen dio: abeslari hasi zenetik 2000ko hamarkadako pop ikono bihurtu zen arteko ibilbideari. Tamara ez zen kontziente, baina ama eta biak testuingurutik kanpo bizi ziren, edo agian, hedabideek beraiek atera zituzten testuingurutik.
Izan ere, batzuetan, gu geu izaten gara testuingurutik kanpo gaudenak, gure lekurik aurkitzen ez dugunak. Horrek, askotan, besteek gu ez ulertzea eta geuk geure burua ez ulertzea eragiten du. Egoera horretara hausturek eta kolpe emozionalek eramaten gaituzte askotan. Joaquín Sabinaren kanta batek sentipen hori ezin hobeto deskribatzen du: «Extraño, como un pato en el Manzanares, como un belga por soleares». Zentzua bilatzen dugu, esanahia, sute baten, uholde baten, galeraren edo hondamendiaren ostean gelditzen den horretan –«un barco sin polizones»–. Aurrera jarraitzeko arrazoi bat, azalpen bat behar dugu. Askotan, gu geu ez dugu gure burua ezagutzen –«como un dandy con lamparones»–, eta testuinguruan zailtasunez kokatzen gara, egoera berri bati eta bizitza berri bati egokitzen saiatuz –«como un torero al otro lado del telón de acero»–.
En fin.
