Ziurtasunetik has gaitezen. 2025ean –zehazki, azaroaren 20an– 50 urte beteko dira Francisco Franco hil zenetik, Espainia ia lau hamarkadatan diktadura lazgarri baten mende jarri zuen militarra. Haren heriotzak eragin zuen herrialdea demokrazia finkaturantz igarotzea, gaur egun den moduan. Baina, egia esanda, hil eta hurrengo egunean, eta denbora gehiagoz, gutxi edo ezer ez zen aldatu. Espainiak erregimen antidemokratikoa izaten jarraitu zuen.
Publicidad
Espainiako Gobernuak berrogeita hamargarren urteurrena ospatzea erabaki duela kontuan hartuta, hona hemen zalantza nagusia. Zer ospatzen da zehazki? Izan ere, tranpatia litzateke ondorioztatzea Francoren heriotza hutsak herrialde aske bat utzi zuela gauetik goizera. Gogora dezagun: lehen hauteskunde demokratikoak ez ziren 1977ko ekainaren 15era arte ospatu eta Konstituzioa ez zen erreferendum bidez onartu 1978ko abenduaren 6ra arte. Bitartean, bizpahiru urte horietan, errepresioa, jazarpena eta salbuespenezko auzitegiak egon ziren.
Zentzuzkoa da, beraz, Pedro Sanchezen erabakiak kritikak jaso izana, ikuspegi historiko hutsetik behintzat. Gainera, urteurren zalantzagarri horrekin, Gobernuak beharrezkoa ez zen kinka larrian ipini du Errege Etxea: edo ekitaldietara joan eta kutsu politiko argiko ekimen batean parte hartu; edo eskaintza baztertu eta argudio zaharra piztu, Francok aukeratu baitzuen Juan Carlos, Feliperen aurrekoa. Gauza askorengatik kritikatuak izan daitezke aita eta semea, baina ez demokraziarekiko konpromisorik ezagatik.
Aurreko guztia gorabehera, ospakizun honen alde on batekin gera gaitezke. Hona hemen aukera. Frankismoa agenda politikoan egoteak, gutxienez, bizi nahi ez ditugun garai ilunak gogoratzeko balio beharko luke. 50 urte geroago, eskuin muturraren eta diskurtso populisten gorakadak sistema demokratikoak leuntzen ari dira, baita zaharrenak ere. AEBri begiratu besterik ez dago, Donald Trumpen itzuli baita Etxe Zurira.
Diktaduraren oroitzapena bereziki eraginkorra izan daiteke diktadura bizi izan ez zutenen artean. Pasa den irailean argitaratutako 40dB-ko inkesta baten arabera, Espainian 18 eta 26 urte bitarteko gizonen %26k eta emakumeen %18k uste dute «zenbait egoeratan, autoritarismoa demokrazia baino hobea izan daitekeela». Horretan zerikusi handia izango du sistema demokratikoak bere arazo nagusietako batzuei (etxebizitza, batez ere) erantzuteko duen ezintasunak. Baina, era berean, aztertu beharko genuke zer egiten ari den hezkuntza-sistema gure gazteen artean benetako pentsamendu kritikoa bultzatzeko.
Accede todo un mes por solo 0,99€
¿Ya eres suscriptor? Inicia sesión