Zergatik da garrantzitsua eskola segregazioari aurre egitea?

Ikasturte hasiera honetan, Hezkuntza Sailak eskola-segregazioan jarri du arreta. Pedrosa sailburuak, Lehendakariarekin batera, lantalde bat jarri du martxan 50 eragile baino gehiagorekin, arazo horren aurkako itun sozial bat bilatzeko. Mugimendua beranduegi etorri den ala ez alde batera utzita (horri buruzko eztabaida dago), garrantzitsua da segregazioari herri ikuspegi batetik aurre egitea.

Euskadin dagoen eskola segregazioa Espainiako altuena da, Katalunia salbuespen. Hau da, ikastetxe asko geto bihurtu dira atzerriko ikasle gehiegi matrikulatzen dituztelako. Alderantziz ere gertatzen da, hau da, ikastetxe askok ikasle autoktonoak, zuriak eta erosteko ahalmen handiagoa dutenak baino ez dituzte. Egoerarik larriena Bilbo Handian eta Gasteizen gertatzen da, baina ez han bakarrik.

Zergatik da garrantzitsua egoera horri aurre egitea? Batez ere, ez delako bidezkoa. Ikastetxe batean ikasle guztiak migratzaileak badira (eta, kasu gehienetan, pobreak), horrek eragin zuzena du haien egoera akademikoan. Adibidez, gainerakoekin alderatuta, ikasle horiek ikasturteko errepikapen-tasa handiagoak dituzte. Azkenean, haientzat oso zaila izango da unibertsitatera edo Lanbide Heziketako goi-mailako zikloetara iristea, euren etorkizuna mugatuz (eta ez da ahaztu behar atzerritarrak gero eta gehiago izango direla gure artean). Gainera, egoera horrek zuzenean eragiten dio osasun mentalari, autoestimua murrizten baitu.

Baina ondorioak ez dira ikasle horietara mugatzen, segregazioak sistema osoa txirotzen baitu. «Zuzenean inplikatutako pertsonei eragiteaz gain, eskola-segregazioak hezkuntza-sistema osoaren kalitatea kaltetzen du», dio Hezkuntza Sailaren diagnostikoak.

Jakina, desberdintasun sozialak beti egon dira – eta egongo dira –. Kontua da euskal hezkuntza-sistemak areagotu egiten dituela arrakala horiek. Historiak erakutsi du gizarte kohesionatuenak oparoagoak direla. Eta eskolak ez baditu desberdintasun sozial horiek gainditzen, zerk egingo du?

Hainbat ikerketaren arabera, eskola homogeneoagoak edukitzeak hainbat onura dakartza. «Maila sozioekonomiko baxuko ikasleen kontzentrazio handia duten ikastetxeetan, aniztasunik ezak helburu akademikoak murrizten ditu, erreferenteak mugatzen ditu eta motibazioa eta hezkuntza-itxaropenak gutxitzen ditu. Testuinguru horietan, dinamika negatiboak ere indartu daitezke, hala nola sistemarekiko mesfidantza edo eskola uztea», aipatzen du Sailaren dokumentuak.

Eta hemen dago gai honen beste gako bat. Segregazioa murriztea onurak baino ez ditu. «Heterogeneotasuna oso onuragarria da ikasleentzat». Hau da, goi mailako familia batentzako ez dago kalterik semeak ikaskide zaurgarriagoak edukitzen baditu bere gelan, gauza orekatua bada. «Benetako gizarte-testuinguruaren erreferentziarik ezak zaildu egiten du enpatia edo bestearen lekuan jartzeko gaitasuna bezalako trebetasunak garatzea», dio diagnostikoak.

Berriz ere, ghettoekin amaitzea da kontua. Bestela, badakigu nola amaitzen diren gauzak: Frantziara begiratzea besterik ez dago gizarte hautsi bat ikusteko, arrakala sozial izugarriak dituena.

Temas

• Euskera
• Zorrozkailua