Hiri-airearen kutsadura %30 jaitsi da Euskadin martxoko bigarren hamabostaldian

Lehenik eta behin, Ekologistak Martxan taldeak pandemia jasaten ari diren pertsona guztiei elkartasuna adierazi nahi die, baita osasun eta gizarte larrialdiari aurre egiten ari diren funtsezko zerbitzu publikoei ere.

Ecologistas en Accion taldeak –Euskal Herrian, Ekologistak Martxan taldeak, alegia– gauzatutako txostenak nitrogeno dioxidoaren (NO2) datu ofizialak aztertzen ditu. Datu horiek 2020ko martxoa eta aurreko hamar urteak bitartean Espainiako Estatuko 24 hiriren artean banatutako 125 neurketa estaziotan jaso dira. Beraz, azken hilabeteko hiriko airearen kalitatearen argazki finko bat aurkezten du, alarma egoera eta konfinamendu neurriak deklaratu aurretik zein ondoren.

Ondorio nagusien artean, honako hauek nabarmentzen dira:

-Martxoaren 14an alarma egoera adierazi zenetik, Espainiako hiri nagusietan nabarmen murriztu dira nitrogeno dioxidoak (NO2) eragindako kutsadura atmosferikoaren maila; izan ere, jaitsiera hori, azken hamarkadaren egun berberekin alderatuz, %55 izan da.

-Euskadi ez da ezberdina izan eta, iazko neurriei begiratzen badiegu, bataz besteko kutsadura murrizketa %30 izan da: %39 Vitoria-Gasteizen, %30 Bilbon eta 22% Donostin.

-Bilboko erregistro puntuak Europa Parkea, Arraiz, Mazarredo eta Maria Diaz de Haro izan dira, eta azken hori motordun trafikoaren murrizketa gehien nabaritu duena da.

-Airearen kalitatearen hobekuntza orokorra izaten ari da, hirietako erdiguneetan zein kanpoaldeetan, zirkulazioa mugatzeko neurriak orokorrak izan diren bezala. Erregistratutako kutsaduraren artean bada alderik: handiagoa da trafikora bideratutako estazioetan hiri-hondoko estazioetan baino.

-Aztertutako hiri guztietan, alarma egoeran erregistratutako NO2-en maila azken hamarkadako martxoko bigarren hamabostaldiko baxuena da. Horrez gain, muga balioaren eta OMEren urteko gidaren oso azpitik mantentzen dira, zirkulazio estazioetan martxoan atari hori maiz gainditzen denean.

-Lurraldeei begiratuta, kantauri itsasoko ertzako hirietan kutsadura gutxiago murriztu da, beharbada zehaztu gabeko faktore meteorologikoengatik. Mediterraneoko itsasertzeko hiriek, ordea, NO2 maila gehien jaitsi dituztenak dira, batzuetan landaestazioetako kontzentrazioak eman arte.

-Euriek eta martxoko ezegonkortasun atmosferikoak ere asko lagundu dute airearen kalitatea hobetzen.

-Nitrogeno dioxidoa (NO2) autoen ihes-hodiek isurtzen duten kutsatzaile ohikoena da (baita industria eta etxe galdarek ere); hortaz, haren bilakaera erabat lotuta dago motordun trafikoaren isurketekin, hiriko airearen kalitatean eragiten duen faktore nagusia baita.

-Carlos III Osasun Institutua eta Europako Ingurumen Agentziaren arabera, NO2-ak 7.000 heriotza goiztiar inguru eragiten ditu urtero Estatuan. Gas narritagarria da, arnasketako gaixotasunak larriagotzen dituena eta infekzioekiko erresistentzia murrizten duena; beraz, haren murrizketa zorrotza albiste ona da, gaur egungo osasun-larrialdiko testuinguruan.

-Txostenaren xede ez diren arren, partikula esekiak (PM10 y PM2,5) eta ozonoa ere nabarmen gutxitu dira martxoko bigarren hamabostaldian. Nitrogeno oxidoen (NOx) emisioen, hau da, ozonoaren kutsatzaile aitzindari nagusiaren murrizketa zorrotzak egoera horretan lagundu ahal izan du, eguraldi ezegonkor eta euritsuarekin batera.

-COVID-19 gaixotasunaren krisiak erakutsi du motordun trafikoaren murrizketa eta mugikortasun jarraibideetan izandako aldaketak direla hirietako airearen kutsadura murrizteko tresnarik onenak. Hala ere, heriotzak eta arazo larriak sortzen ari den muturreko egoera batean gertatu da.

Azken finean, koronabirusaren pandemiak sortutako egoera lazgarri honek Ekologistak Martxan taldeak eta komunitate zientifiko osoak behin eta berriz esaten dutena berresten du: hirietako trafiko motorduna murrizteak ondorio argiak dituela kutsadura gutxitzean, eta horrek, aldi berean, osasun publikoaren hobetze nabarmena dakarrela.

Krisi gogor honetatik, konfinamendutik eta pertsonen zirkulaziorako mugetatik behin aterata, egiaztapen horrek hiri-mugikortasuneko politiken bidea adierazi beharko lituzke, asmo handiko emisio txikiko eremuak ezarriz, garraio publikoa berreskuratuz eta bizikleta eta oinezkoen zirkulazioa indartuz, ibilgailu motordun pribatuaren ordezko garraiobide gisa.