Garapen bidean dauden herrialdeetako emakumeen ia erdiak ez du bere gorputzaz erabakitzeko askatasunik

Garapen bidean dauden 57 herrialdetako emakumeen ia erdiek (%45) ez dute bermatuta ikusten beren gorputzari buruz erabakiak hartzeko eskubidea. Hots, ez dute askatasunik bikotekideekin sexu-harremanak izan, antisorgailuak erabili edo osasun-arreta bilatu nahi duten erabakitzeko. Mutilazio genitala jasateari uko egiteko aukera etengabe urratzen zaie, eta berdin gertatzen da sexu-harremanak edo seme alabak izatearen hautaketari buruz hitz egiten badugu.

Horixe islatzen du Nazio Batuen Biztanleria Funtsak aurkeztu berri duen (UNFPA) 'Nire gorputza nirea da' txostenak, gorputzaren autonomian zentratutako NBEaren lehenengoak. Ikerketak emakumeek beren gorputzen gainean erabakiak hartzeko duten boterea eta gaitasuna nabarmentzea du helburu, indarkeriaren edo beste norbaitek haien kontra egitearen beldurrik gabe.

Bertan nabarmentzen da gorputzaren autonomiarik ezak ondorio handiak dakartzala, eta horiek emakume eta neskatilei eremu indibidualean eragiten dizkieten kalte handietatik harago doazela: beren produktibitate ekonomikoaren depresio potentziala, beren trebetasunen galera, edota sistema judizialetarako eta osasunaren arloan arreta jasotzeko pairatzen dituzten kostu gehigarriak.

Txostenak jasotzen duenez, herrialdeen %80k diote osasun eta ongizate sexualaren aldeko legeak dituztela, %75ek diote antisorgailuetarako sarbide osoa eta berdintasunezkoa bermatzen duten legeak dituztela, eta %56k diote beren arauek hezkuntza afektibo-sexual integrala babesten dutela. Hala ere, ikerketan parte hartu duen Jaume Nadal ikertzailearen arabera, «zifra horiek ez dira bateragarriak emakumeen %45ek beren gorputzari buruz erabakitzeko gaitasunik ez izatearekin».

Adituak salatu du herrialde batzuek legez zehazten dutela 14-16 urte bitartean sexu-harremanak izateko baimena emateko adina, «baina ez dute legerik egiten adingabeek hezkuntza afektibo-sexuala izateko aukera izan dezaten edo antisorgailuak adin-nagusitasunera iritsi arte erabiltzeko aukerarik izan ez dezaten».

Ildo berean, Natalia Kanem Biztanleria Funtseko zuzendari exekutiboak gaitz honen aurka egin behar dugula aldarrikatu du, hezkuntza ezinbestekoa dela azpimarratuz: «Bere gorputza kontrolatzen duen emakume batek aukera gehiago ditu bere bizitzako beste esparru batzuetan ahaldunduta egoteko. Bere autonomiaren ikuspegitik ez ezik, osasunaren, hezkuntzaren, diru-sarreren eta segurtasunaren arloetan egindako aurrerapenen bidez ere egiten du mesede. Aurrera egiteko aukera gehiago ditu, eta gauza bera gertatuko da bere familiarekin».

Dena den, lanak panoramaren beste aldea erakusten digu. Izan ere, hogei herrialdek edo lurraldek dituzte bortxatzailearekin ezkontzera behartzen duten legeak, eta horrek esan nahi du gizon batek zigor-arloko prozesu batetik ihes egin dezakeela bortxatu duen emakumearekin edo haurrarekin ezkonduz gero; berrogeita hiru herrialdek ez dute sexu-indarkeriaren arazoari aurre egiteko legerik bikote-harremanetan; hogeita hamar herrialdek baino gehiagok mugatzen dute emakumeek etxetik kanpo mugitzeko duten eskubidea, eta emakumeek eta haurrek hiru aldiz arrisku handiagoa dute indarkeriarekin.

Halaber, ikerketak dio Covid-19ak sortutako osasun-krisiarekin emakumeenganako jazarpenak alor guztietan larriagotu egin direla, kasu batzuetan, genero-berdintasunera hurbildu duten herrialdeen praktiketan «atzerapauso» bat izatera ailegatuz. Adibide gisa, «munduan 4 milioi genitalen mutilazio kasu gehiago izan dira, haien konfinamenduaren eta isolamenduaren ondorioz». Egoera hori gogor kritikatuz, Kanemek hurrengoa adierazi du: «Emakumeen ia erdiek gai hauen inguruan erabakirik hartu ezin izateak guztiok haserretu beharko gintuzke. Pentsa dezagun, funtsean, ehunka milioi emakume eta neska ez direla beren gorputzen jabe, eta beren bizitzak beste batzuek gobernatzen dituztela».