Teknologiarekin arazoak dituzten haur eta nerabeek ez dute laguntza psikologikorik jasotzen

Teknologiaren erabilera desegokia zeharka agertzen da haurrei eta nerabeei eragiten diete arazo guztietan. Batzuetan, teknologiak ahalbidetu dituen arazoak dira, lehen existitzen ez zirenak, hala nola ziberjazarpena, teknologiarekiko mendekotasuna, groominga eta sexting ez baimendua. Beste kasu batzuetan, arazoa larriagotu edo indartu egiten da teknologiaren erabilera desegokiaren inplikazioarekin. Ondorio hauek ANAR Fundazioak plazaratu ditu, 'Teknologia. Espainian haur eta nerabeengan duen eragina, haien testigantzaren arabera' ikerketaren arabera. Txostenak 11.164 kasu aztertzen ditu 2023ko ekainetik 2024ko ekainera bitartean.

Diana Díaz ANAR Laguntza Lerroen zuzendariak azaldu duenez, bereziki kezkagarria den datu bat nabarmendu nahi du: teknologiaren erabilerarekin lotutako arazoak dituzten haur eta nerabeen %54,9k ez du inolako laguntza psikologikorik jasotzen. «Jokabide suizida teknologikoekin lotutako problematika mota guztietan agertzen da, zuzenean edo zeharka. Muturreko egoerak bakardadean, arreta profesionalik gabe, laguntza emozionalik gabe, teknologiaren erabilera behar bezala gainbegiratu gabe eta laguntza nola eskatu jakin gabe bizi diren adingabeak aurkitzen ari gara», salatu du Díazek.

Jasotako kontsulten profil identifikatuena neskei eta nerabe emakumeei dagokie (%63,8), teknologiarekiko mendekotasuna duten kasuetan izan ezik, gizonezkoen artean intzidentzia handiagoa baita (%54,6, emakumeen artean baino %9,2 puntu gehiago). Adin ohikoena 14 urtekoa da, 9 eta 16 urte bitarteko tartearekin eta 12,5 urteko batez bestekoarekin. Ziberjazarpena eta groominga bezalako egoeretan, batez besteko hori zertxobait handitzen da. Era berean, guraso bakarra duten familietan (%58,3) edo zaintza partekatuan (%60,1) intzidentzia handiago antzematen da, bi gurasoak bizi diren familiekin alderatuta.

Bestetik, eskola-eremuari dagokionez, ikerketak erakusten du kasuen %62,5ean errendimendu akademiko txikia dagoela -batez ere mendekotasun teknologikoko arazoetan (%69,8) eta onartu gabeko sextingean (%80)- Gainera, adingabeen %56,4k eskola-bizitzarekiko gogobetetze-maila txikia adierazten du, eta %77ra igotzen da ziberbullyingean eta %75era baimendu gabeko sextingean.

Beraz, arazoa ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. Aztertutako kasuen %79,7k larritasun-maila handia dute, eta %71,8 premiazkotzat jotzen dituzte ANAR Fundazioko profesionalek. Egoera honen aurrean, Fundazioak esku-hartzea nabarmen areagotu behar izan da. Horrela, artatutako lau kasutik ia hiruk (%73,5) orientazio psikologikoa, juridikoa eta soziala behar dute aldi berean, hau da, ANAR laguntza-lerroetatik ematen den orientaziorik osoena. «Kasu larriagoak, premiazkoagoak eta aurre egiteko zailagoak dira», azpimarratu du Díazek.

Tira, ANARen azterketak gero eta kezkagarriagoa den errealitate bati zifrak jartzeaz gain, errealitate hori lehengoratzeko irtenbide zehatzak proposatzen ditu. Sonsoles Bartolomé ANAR Laguntza Lerroen zuzendari juridikoak gomendioen multzoa aurkeztu du, inplikatutako eragile guztiei zuzenduta: haurrak eta nerabeak, familiak, haurtzaroko profesionala, enpresa teknologikoak eta erakunde publikoak. «Fronte guztietatik jardun behar dugu. Ikasgeleteko prebentzioa, familien laguntza, ingurune digitalaren erregulazio eraginkorra eta plataforma teknologikoen erantzunkidetasuna funtsezkoak dira. Haurren eskubideak online ingurunean ere babestu behar dira», gaineratu du.

Dokumentuak 100 gomendio baino gehiago biltzen ditu, eta horien artean nabarmentzen da familiek teknologiaren erabilerari buruzko arau argiak ezartzeko, komunikazioa indartzeko eta seme-alaben bizitza digitala aktiboki laguntzeko beharra. Eskola-ingurunean, txikitatik hezkuntza digitala, soziala eta afektibo-sexuala ematea, irakasleak gaitasun teknologikoko eguneratuetan prestatzea.

Enpresa teknologikoen zereginari dagokionez, azterlanak erantzunkizun etiko handiagoa eskatzen du edukien diseinuan eta sari-mekanismoetan, laguntza-kanal eraginkorrak ezartzea, eta adingabearen interes gorena leheneste ingurune digitalari eragiten dioten erabaki guztietan. Erakunde publikoei dagokienez, ingurune digitaletan adingabeak babesteko Lege Organikoa onartzea eskatzen da, bai eta benetan aplikatzea ere, haurren eskubideetan eta parte-hartzean oinarritutako ikuspegiarekin.

Ondorio gisa, Benjamín Ballesteros ANAR Fundazioko zuzendari teknikoak azpimarratu du teknologiek «garapenerako tresnak» izan behar dutela, «potentzial guztia modu positiboan aprobetxatuz, eta ez ondoezaren jaurtitzaile gisa. Adingabeei ezin diegu eman interneterako konexioa eta oso kaltegarriak izan daitezkeen eduki askotarako sarbide mugagabea duen gailurik. Premiazkoa da adingabeak ingurune digitaletan babesteko, mugak jartzeko, laguntzeko, hezteko eta, batez ere, entzuteko Lege Organikoa onartzea».